Hoe ons vooronderzoek het bouwproces veiliger maakt
Onlangs heeft BeoBOM een vooronderzoek uitgevoerd voor een projectgebied in de Lampzinspolder te Nieuwvliet. In deze polder zal een vakantiepark gerealiseerd worden.
Omdat hierbij bodemroerende werkzaamheden gaan plaatsvinden, moet het risico op het aantreffen van ontplofbare oorlogsresten onderzocht worden. Dit is nodig om de veiligheid van bouwpersoneel ter plaatse te waarborgen. De historici van BeoBOM voerden een grondig onderzoek uit waarbij diverse bronnen zoals archiefmateriaal, luchtfoto’s, ruimingsgegevens van de EOD en literatuur zijn geraadpleegd. Bij het raadplegen van dit materiaal kwam naar voren dat de polder het terrein is geweest van meerdere oorlogshandelingen.
Operatie Switchback
Op 6 oktober 1944 gaat operatie Switchback van start, waarbij het strijdtoneel Nieuwvliet nadert. Deze operatie heeft als doel het opruimen van de Breskens Pocket: de Duitse verdedigingswerken rond Breskens. De verdediging van de Breskens Pocket is de taak van het 64e Duitse Infanteriedivisie, welke goed is uitgerust met machinegeweren, mortieren en kanonnen. De 3e Canadese Infanteriedivisie gaat op 6 oktober van start met het creëren van een bruggenhoofd over het Leopoldkanaal. Op 7 oktober wordt ook de aanval ingezet op Hoofdplaat door middel van amfibievoertuigen. Breskens wordt daardoor langzaam maar zeker ingesloten door de Canadezen. Dit gaat gepaard met hevige gevechten en artilleriebeschietingen.
Op 24 oktober is de Duitse toestand kritiek. De Canadese 7th Canadian Infantery Brigade komt in de buurt van het dorpje Nieuwvliet. Ter hoogte van de lijn Zwarte Gat-Nieuwvliet-Zuidzande-Sluis wordt op een klein front een nieuwe Duitse verdedigingslinie betrokken. Op 27 oktober vervolgen de Canadezen hun aanval vanuit Groede op Nieuwvliet en Cadzand. Ter hoogte van de Sint Jansdijk wordt een Canadees regiment in een hinderlaag gelokt en volledig gedecimeerd. De volgende ochtend wordt getracht Nieuwvliet te bevrijden. De Royal Winnipeg Rifles, gesteund door artillerie, zetten de aanval in en weten de Duitse verdedigers snel te verjagen. De inwoners van het dorp Nieuwvliet beleven een aantal angstige weken te midden van al het oorlogsgeweld. De oude molen in het dorp doet dienst als schuilplaats voor overvliegende granaten. Wel twee weken lang zoekt een groep van, volgens een ooggetuige, zo’n dertig tot veertig dorpelingen beschutting in de oude molen.
Bombardementen
Naast beschietingen met geschut, krijgt Nieuwvliet ook meermaals te maken met jachtbommenwerpers die hun bommenlast boven het dorp afwerpen. De Duitse verdedigingswerken in het dorp zijn hierbij het doelwit. Zoals door BeoBOM vastgelegd in het vooronderzoek blijkt uit luchtfoto’s en archiefstukken dat jachtbommenwerpers van No 340 squadron, No 222 squadron en No 263 squadron in de maanden september en oktober van het jaar 1944, een aantal bombardementen hebben uitgevoerd. Hierbij worden diverse Duitse verdedigingswerken te Nieuwvliet bestookt met 500 lb brisantbommen. Een aantal bommen missen hun doelwit maar net, maar er worden ook voltreffers door de piloten geconstateerd. Het gebied wordt brandend en rokend achtergelaten.
Op luchtfotomateriaal uit de oorlogsjaren is te zien hoe de strijd in Zeeland zijn weerslag had op Nieuwvliet. Honderden inslagen van granaten en enkele grote kraters van brisantbommen zijn zichtbaar op de luchtfoto’s. Op basis van de uitvoerige lijst oorlogshandelingen en analyse van luchtfotomateriaal heeft BeoBOM vastgesteld dat de Lampzinspolder geldt als verdacht op afwerpmunitie en geschutmunitie. Dit betekent dat er binnen het projectgebied een verhoogd risico is op het aantreffen van explosieven tijdens werkzaamheden.

Vondsten
Om de veiligheid te garanderen bij de geplande bodemroerende werkzaamheden heeft de firma Euroradar vervolgens een opsporingsproces in gang gezet. In december 2020 en januari 2021 voerde Euroradar het opsporingsproces uit waarbij de bodem binnen het projectgebied ingemeten en gedetecteerd is op de aanwezigheid van ontplofbare oorlogsresten (voorheen conventionele explosieven of CE).
Op basis van de detectierapporten werd door Euroradar een rapport opgesteld met te benaderen punten. In dit rapport werden verdachte plaatsen in de bodem te Nieuwvliet aangegeven als magnetische vlekken die verdacht ogen voor de experts van Euroradar.
Uiteindelijk werden meerdere ontplofbare oorlogsresten gevonden, waaronder tientallen granaten en twee 500 lb brisantbommen afkomstig van één van de geallieerde bombardementen en diverse soorten geschutmunitie.
Zo vormt een historisch vooronderzoek een essentieel onderdeel van het proces van het opsporen van ontplofbare oorlogsresten.